Clara Santi, “Eating the piri frog to makes mute children speak.”

Narrative in Pastaza Kichwa recorded by Tod Swanson


Tamia ucu cantan pai piri,piri,piri,piri,piri,piri cantaun cai eso es una arisca sapo.  No podemos coger veras eso no se como cogeran ahi  dice.  Mi abuelo asa wanzhu dijo derepente ustedes van ha casar unas por ahi sapos.  Chi wawagunaga mana rimaj, mana silvaj lucshingauna chiga piri,pirita yacui risha tamiapi yacuwai risha uyasha tiana an, uyasha ranchuta rasha chi pai piri,piri,piri,piri,piri niupi  pai chaibi risha ichalla risha tac apina an nigara ñucara.  Chita sumac maillasha cusasha carana an wawata.  Chi pai, rimac tucunga nigara pai wawa jaca chasha ñuca apayaya nigara.  Wawa mana rimapi sirtuchari ara chi pai rimashca ñuca, shuj magara ñuca prima ñaña chimi, muduwata charira, ña atungama casi unos seis, siete anos casi por ahi mana riman solo maquillata ricuchin nada mas. Chi raigu cai tiapi casna nigara micunata micungawa chimi ñuca iyarirani.  Ñuca prima nirani saputa mascanashunchi nirani caibis tiangami chibi rirani puyu yacu anacta anacma yacuwa tiac an puyu yacuta riranchi ric shu..yacuwa quibradata yaicuranchi chai tamiamara sa mana yapa tamia chimi uyashunchi nirani chasha ma uyari.  Ñuca apayaya uyashunchi chunlla caibi taingama casna rumi tuturalla ashcaiga nisha chibi icha chibi piripiripiripiripiripiri chai

Ñuca ñañata nirani  cai cantaun caita llambu picasha, mascashunchi nirani

Chai ñuca ñaña calpasha ric pou risvalara zapatusca piripiri donde largariya pues

de ahi vuelta mi cuñado que viene dice acaso esta largado dice, no cuñada dice veras asi se coge dice. Miticushcamanga chiga casna caitupu rumita alsan chiga chi rumi uctuta yaicuj ashca.  Paiga chaibi apiranchi chimanda mana cantapiga mascaranchi rumita tulasha,tulasha,tulasha,tulasha,tulasha.  Tulasha, chaibi tuparanchi ishcaita piernitaga gurdu,gurdu es muru,muru pichiquitu pierna.  Paiwa piernaga gurditu es pachutitu lindo chitami sumac apamuranchi quimsata apiranchi.  Basta aliman acuichi sumac maillaranchi maituranchi wawata cara ranchi aver sirtuta yachangawa chai nirani imashina caran nisha ñuca asiunimi,ñuca masha pai caraupi pai chasa causara.  Chiga pai mas apishca yacuwagunai risha apishca mas chi sami sapuwata apishca diripinti cai chagraucui imas tiac anaun ninaun. Pero ñuca mana tupashcani chai pai apishca maitusha wawata carau ashca.  Cara, cara chi washamanda wawa rimai callarishca chitucui mushu rucu rimashca wawaga cuna rimangami rauni muscunimi nishca.  Shu saputami,muscuibiga cai shimita pashcasha ucuma chawa saputa carawanaun nishca.  Cai ucuma caigamami chawa saputa carawanaun mama nishca chiga wawa rimapi pai cuntintashca minnnn pai fistata rara paiwa churi ña rucu musuma pai churi rimapi cuna auca wanuchishca ninaun. (Cueno 46)